Foto's uit de oude doos van: C.J. Omtzigt

Zondag 09 januari 2022 Delen

De 101-jarige C.J. (Cees) Omtzigt is misschien wel de laatst nog levende 'polderpionier' uit de Noordoostpolder. Zijn levensverhaal is indrukwekkend en uniek. Van de prille polderjaren in de 40's tot het eigen akkerbouwbedrijf dat nog steeds bestaat.

Een Brons dorstrekker afkomstig van een loondorsbedrijf uit Appingedam, waar ook de fabriek van Brons zich bevond. Dit bedrijf kwam rijdend naar de Noordoostpolder toe om daar graan te dorsen.


De jongens vinden zo'n indrukwekkende trekker maar wat prachtig natuurlijk!


De arbeiders van de Dienst Wieringermeer - Noordoostpolderwerken - werden in ploegen van 10 personen samengesteld. Zij kregen een kamer aangewezen. Hier de groep van Cees Omtzigt minus de tiende man die de foto maakte. Cees staat als derde van rechts achteraan.


De kamer in een van de barakken in Kamp Ramspol, gelegen op een zandplaat die al vroeg was drooggevallen.


Schaften in de kale polder die op 9 september 1942 droogviel. Cees arriveerde al op 10 november 1941 uit Zuid-Holland. Een deel van de gronden was toen namelijk al drooggevallen. De man die de meeste van deze unieke foto's maakte zit geheel rechts met stofbril en drinkfles: Rochus van der Griend.


Zo werden de eerste schaftketen vervoerd door de polder heen. Gewoon handwerk dus, net als zoveel andere zaken. In de oorlogsjaren was materiaal en vooral brandstof zeer schaars. Waar in de Wieringermeer rap gemechaniseerd werd was dit nu zeker niet het geval!


Aan de oostkant werd een grote schuur gebouwd voor opslag van materiaal met erachter de barakken. Links een van de smalspoortreintjes die gebruikt werden om grond, zand en andere (bouw)materialen aan te voeren. Bijna alle dorpen in de NOP hadden een aansluiting op dit spoornetwerk.


Een grote zandzuiger.


De zelfrijdende maaidorsers kwamen pas na de oorlog naar de NOP toe. Het graan werd gemaaibinderd en gedorst. Hier een Caterpillar met maaibinder. Het meeste materiaal was afkomstig uit de Wieringermeer omdat in die oorlogsjaren geen nieuwe trekkers en werktuigen aangeschaft konden worden.


Voor een brug werd aangelegd tussen Overijssel en de polder moest een veerpont worden gebruikt.


Deze 'Mammoet' rupstrekker werd in de Wieringermeer door een professor van de Wageningen universiteit ontwikkeld om greppels mee te trekken. Dat gebeurde met de enorme kabellier die je achterop ziet. Ook in de NOP werd hij gebruikt.


Een Caterpillar RD6 met de collega's van Omtzigt. Let op de kenmerkende houten blokken op de rupsen om het draagvermogen te vergroten. Noodzaak voor de slappe polderbodem.


Omdat diesel, petroleum en benzine nauwelijks voorhanden waren moest worden teruggrepen op de stoommachine of 'locomobiel' genoemd. Een paar voert water aan en krijgt een neus(haver)zak voor het wachten.


Graafwerk met een dragline. Het graan op de achtergrond is zwarte haver wat werd ingezaaid om stuiven mee te voorkomen.


Toch kwamen ook in de oorlogsjaren nieuwe trekkers bij 'de Dienst'. De Duitse bezetter leverde 10 Famo rupstractoren. Ze zijn met houtgasgeneratoren uitgerust die bijzonder onbetrouwbaar waren. De trekkers werden gebouwd in Breslau, het huidige Poolse Wroclaw.


Voor er gewerkt kon worden moest je soms wel 2 uur stoken om de generator aan de praat te krijgen, kan Omtzigt zich heel goed herinneren. In de zomer startte de werkdag om 4 uur 's ochtends! Een tweede ploeg nam het om 2 uur 's middags over en werkte door tot 10 uur 's avonds.


Cees Omtzigt verhuisde in het voorjaar van 1944 terug naar Zuid-Holland. Er was inmiddels een razzia geweest en die zomer volgde een tweede veel grotere razzia voor tewerkstelling in Duitsland. Na de oorlog keerde hij terug naar zijn oude werkgever, het rijk. Niet in de polder maar in Gaasperdam, Diemen en de Haarlemmermeer werd hij te werk gesteld. De Rijksdienst Landbouwherstel was gemoeid bij het herstellen van geïnundeerde polders. Hier komen 6 Fordson model N trekkers aan voor dit doel.


De Duitsers hadden de polders geïnundeerd om de Geallieerden tegen te houden. Nadat ze weer droog waren gemalen en de dijken hersteld werd de grond geploegd en opnieuw ingezaaid. Hier een International Farmall H met kunstmeststrooier.


Het inzaaien van grasland.


En een IH TD 6? rupstrekker met schijveneg.


Oud grasland ploegen.


Een groep geïnteresseerden wil wel een rondje mee!


Deze houten brug bleek niet sterk genoeg voor de zware rupstrekker.


Medewerkers die voor augustus 1945 2 jaar in dienst waren geweest bij 'de Dienst' kwamen in aanmerking voor een pachtbedrijf. Zo ook Cees Omtzigt. Hij kreeg een boerderij van 24 hectare in Emmeloord toegewezen op 23 mei 1953. Op dezelfde dag trouwde hij. Naast een trekker werd ook nog met het paard gewerkt. Hier is een vaste medewerker bieten aan het schoffelen.


En de eerste trekker: een David Brown VAK 1C met maaigarnituur. Een paar hectare paardenwei werd gehooid om 's winters voer te hebben.


Paard en veulen. Cees groeide op met de dieren toen hij bij een boer in de Haarlemmermeer werkte. Lange tijd bleef er 1 op het bedrijf.


De pootaardappelen werden in die tijd allemaal nog voorgekiemd. Met de teelt werd direct begonnen. Ook kruiste hij zelf rassen die in een foliekas op het erf werden opgekweekt.


Het voren trekken gebeurde met trekker en vorentrekker maar het 'poterleggen' was handwerk. Back breaking!


Rooien ging al snel wel gemechaniseerd. De tweede trekker, een David Brown 880, met Grimme zakkenrooier.


Poseren bij het tarweras 'Flamingo'. Let op de lengte.


Een kiekje over de sloot genomen bij de buurman. We zien een Nuffield met Amac D2 en Fordson Major met JF kipper.




Uien oogsten door de loonwerker met een Massey Ferguson 135 en Rumptstad rooicombinatie. Met de uienteelt werd pas veel later begonnen toen het oogsten ervan gemechaniseerd was. Voor die tijd was het rooien allemaal handwerk.




Van een collega-boer werd deze gebruikte Hanomag Perfekt gekocht. Hier aan het poten met een Cramer halfautomaat. Let ook op de vorentrekkers tussen de wielen.




En met een Lely centrifugaalstrooier.


Water uit de tocht pompen om te kunnen bevloeien.


Geen regenhaspel maar zoals gezegd bevloeien vanaf de kopakker.


Bijzondere Vaia Car kraan. Zo te zien op een County Forward Control gebouwd. Op de achtergrond zien we waarschijnlijk het busje van de eigenaar: P. Fokkinga Augustinusga.


Combinatie voor het diepwoelen van Fa. van Damme uit Wieringerwerf.


Suikerbietenoogst.


De DB 850 met een opgebouwde Vicon bunker en 1-rijïge rooier.






Lossen op Miedema wagens met netten die vervolgens bij de loswal op het schip werden gelost.


Twee rijen worden eerst gekopt bij deze machine waar de wagenrooier 1 rij vooraf kopt.


Het opladen van de uien door de DB met Amac D1.


Ernaast een Ursus met JF zelflossende wagen van een collega.


Lossen van pootaardappelen. Nog zonder stortbak.


Tegen phytophthora werd meestal met het vliegtuig in de zomer gespoten.


Een kerstkaart met prent van Mastboom Vliegbedrijf uit Rotterdam. Eén van de bedrijven die in de polder actief was.

Benieuwd naar het hele levensverhaal van Cees Omtzigt en zijn unieke polderervaringen? In Polderpraat, het donateursblad van Stichting Polderpioniers Flevoland, kun je er alles over lezen. Donateurs ontvangen dit blad viermaal per jaar. Registreren kan hier.